Mütekabiliyet kelime manasıyla karşılıklı olma durumu anlamında kullanılmaktadır. Karşılıklılık olarak kullanılan mütekabiliyet, gayrimenkul terimi olarak da yerini almaktadır. Örneğin tapu Kanunu’nun 35. maddesi mütekabiliyet esasına göre düzenlenirken, kanuna göre yasal sınırlamalara uyulmak şartı ile karşılıklılık esasına dayanılarak bakanlar kurulu tarafından belirlenmiş ülkelerin vatandaşları Türkiye’den gayrimenkul ve sınırlı hak edinebilirler. Yabancı uyruk sahibi kişilerin Türkiye topraklarından satına alabileceği kişi başına toplam yüzölçümü ülke çapında 30 hektar ile sınırlıdır. İşte bu düzenleme mütekabiliyet esasına göre düzenlenmiştir.
Diplomatik örnek vermek gerekirse, devletler arası ilişkiler de karşılıklılık esasına dayanan, mülk edinme, vize vb işlemler için mütekabiliyet esası üzerine kurgulanmıştır.
MÜTEKABİLİYET ESASI NEDİR?
Mütekabiliyet esası nedir sorusunun cevabına gelince; Mütekabiliyet esası, devletler arası ilişkileri düzenleyen temel ilkelerden biri olup tarafların maruz kaldıkları davranışlara benzer şekilde karşılık vermeleri prensibi anlamına gelmektedir. Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’den mülk edinmeleri ve Türk vatandaşlarının yabancı ülkelerden mülk edinmeleri de mütekabiliyet esası üzerine düzenlenmektedir.
MÜTEKABİLİYET YASASI NEDİR?
6302 Sayılı Tapu Kanunu ve Kadastro Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişki Kanun mütekabiliyet yasası olarak da bilinmektedir. Bu bağlamda 3 Mayıs 201'de yasalaşan kanun gereği
1. madde: 22 Aralık 1934 tarihli ve 2644 sayılı Tapu Kanununun 35. maddesi şu şekilde değiştirilmiştir: "Kanuni sınırlamalara uyulmak kaydıyla, uluslararası ikili ilişkiler yönünden ve ülke menfaatlerinin gerektirdiği hallerde Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen ülkelerin vatandaşı olan yabancı uyruklu gerçek kişiler Türkiye’de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Yabancı uyruklu gerçek kişilerin edindikleri taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli nitelikteki sınırlı ayni hakların toplam alanı, özel mülkiyete konu ilçe yüz ölçümünün yüzde onunu ve kişi başına ülke genelinde 30 hektarı geçemez."
Bu maddeden de anlaşılacağı gibi uluslararası ikili ilişkiler gereği mütekabiliyet esasınca Türk vatandaşları başka ülkelerden taşınmaz satın alabildiği gibi Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen başka ülke vatandaşları da Türkiye'den konut alabilmektedir. Yine yabancıların Türkiye sınırları içinde edinebilecekleri taşınmaz miktarının artışını ya da sınırlandırılması da Bakanlar Kurulu tarafından gerçekleştirilmektedir.
Yine kişiler gibi yabancı şirketler de özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz hakkı elde edebilmektedir.
MÜTEKABİLİYET İLKESİ NEDİR?
Mütekabiliyet ilkesi nedir sorusu da sıkça sorulan sorular arasında yer almaktadır. Mütekabiliyet ilkesi de yukarıda kanundan da anlaşılacağı gibi yabancı ülkelerde Türk vatandaşlarına olumlu veya olumsuz nasıl bir uygulama yapılıyor ise o ülkenin Türkiye’deki vatandaşlarına aynı uygulamanın yapılması ilkesi anlamına gelmektedir. Bu bağlamda bir yabancının Türkiye’de bir tapu işlemi yaptırabilmesi için onun ülkesinde Türklerin de aynı tapu işlemini yaptırabiliyor olması lazımdır.
Paylaş
Paylaş
Paylaş
