Ayni haklar iki çeşit olmaktadır. Bunlar sınırsız ayni haklar ve sınırlı ayni haklardır. Eşya üzerinde hakimiyet sağlayan ayni haklar içinde sınırsız ayni hak, sadece mülkiyet hakkında söz konusu olurken, sınırlı ayni hak irtifak hakkı, rehin hakkı ve taşınmaz yükü olmak üzere üç gruptur.
AYNİ HAK ÇEŞİTLERİ
Ayni hak çeşitleri ise rehin hakkı, irtifak hakkı ve taşınmaz hakkıdır. Ayni hak çeşitlerinden rehin hakkı, hak sahibinin bir alacağını teminat altına alan ve borçlunun borcunu yerine getirmediği taktirde malı cebri icra yoluyla sattırma ve alacağını temin etme hakkı olarak tanımlanmaktadır. Taşınmaz rehni ipotek – ipotekli borç senedi – irad senedi olarak rehnedilmektedir. Türkiye hukukuna göre ülkemizde ipotek uygulanmaktadır.
İrtifak hakkı ise malın sahibine mülkiyete ait bazı yetkileri kullanmama veya bu yetkiyi sınırlı ayni hak sahibinin kullanmasına müsaade etmek külfeti yükleyen ve böylece hak sahibine malı kullanma ve ondan yararlanma yetkisi sağlamaktadır. İrtifak hakkı da kendi içinde intifa, üst hakkı, geçit hakkı, oturma hakkı, kaynak hakkı olarak ayrılmaktadır. İrtifak hakkı içinde yer alan intifa hakkı, bir taşınır ya da taşınmazın kullanma ve semerelerinden yararlanma hakkı sağlayan irtifak hakkına intifa hakkı olarak tanımlanır. Mülkiyet hakkına oldukça yakındır. Ayrıldığı nokta ise hak sahibine tüketme yetkisi vermediğinden mülkiyet hakkında ayrılıp sınırlı ayni hak olmuştur.
Oturma hakkı da bir evde veya evin bir kısmında oturma yetkisi veren haklardır. Söz konusu hak kira sözleşmesinden daha güçlüdür. Çünkü sözleşme nisbilik doğurur, ama ayni hak olan oturma hakkı mutlaktır herkese karşı bir haktır. Üst hakkı ise hak sahibine başka bir kişinin mülkiyetinde olan arazinin altında veya üstünde bir yapı inşa edip hakkın devamı süresince bu yapı üzerinde hak sahibi olmak ya da arazide zaten mevcut olan yapıyı muhafaza etmek yetkisi sağlayan irtifak haklarından biridir. Kaynak hakkı da başkasına ait bir arsa ya arazideki bir kaynaktan yararlanma yetkisi sağlayan haktır. Geçit hakkı ise başkasının taşınmazından geçme hakkıdır.
Ayni hak çeşitlerinden taşınmaz yükü ise bir taşınmazın malikinin mülkü dolayısıyla o taşınmaz karşılıklı teşkil etmek üzere bir başka kişiye, bir şeyi verme veya bir şeyi yapma zorunluluğunun söz konusu olduğu sınırlı ayni hak içinde yer almaktadır.
AYNİ HAKKIN SAHİBİNE TANIDIĞI HAKLAR
Ayni haklar hak sahibine belirli yetkiler tanır. Bu yetkiler kullanma, yararlanma, tasarruf etmedir. Kullanma hakkı eşyanın kullanımı hak sahibine aittir. Hak sahibinin malını bizzat kullanmasıdır.
Paylaş
Paylaş
Paylaş
